-
1 әйтеп җибәрү
1) подска́зывать ( что)2) поручи́ть (устно кому-л.), наказа́ть (что) (устно через кого-л.)3) однокр. промо́лвить, вы́молвить4) пригласи́ть (через кого-л.)5) переда́ть (через кого-л.) -
2 әйтеп тору
1) см. әйтеп яздыру2) подска́зывать || подска́зка; диктова́ть || дикто́вка -
3 әйтеп бетермәү
недомо́лвка, недоска́занность -
4 әйтеп бетерү
досказа́ть, вы́сказать ( что) -
5 әйтеп бирү
изре́чь, вы́говорить, вы́молвить -
6 әйтеп булмый
1) нельзя́ быть уве́ренным2) неро́вен час -
7 әйтеп калдыру
-
8 әйтеп кую
1) сказа́ть, заяви́ть ( заранее) (что), предупрежда́ть/предупреди́ть2) промо́лвить, вы́молвить, произнести́ ( что) -
9 әйтеп чыгу
сказа́ть, сообщи́ть; предупрежда́ть -
10 әйтеп яздыру
диктова́ть ( текст) -
11 арка бөкрәйтеп
сго́рбившись, ссуту́лившись (сидеть за работой, шагать при усталости, писать что-л.) -
12 киңәйтеп җибәрү
расши́рить; распространи́ть -
13 көчәйтеп җибәрү
1) уси́лить2) перен. разже́чь ( вражду) -
14 күбәйтеп тору
увели́чивать ( постоянно) -
15 шөкерләр әйтеп
многокра́тно возблагодари́ть бо́га -
16 әйтү
неперех.1) говори́ть, сказа́ть, мо́лвить, промо́лвить, сообща́ть, заявля́тьдөресен әйтү — говори́ть пра́вду
ачыктан-ачык әйтү — заявля́ть открове́нно
үз фикереңне әйтү — сказа́ть своё мне́ние
шаяртып әйтү — говори́ть в шу́тку
күрешербез дип әйтте — говори́л, что встре́тимся
әйткән сүз - аткан ук — (погов.) на чём стоя́л - на том стою́ (букв. ска́занное сло́во - вы́пущенная стрела́)
2) сказа́ть, предположи́ть, поду́матьул бик кайгырды дип әйтмәссең — не ска́жешь, что он осо́бенно пережива́л
3) передава́ть/переда́ть, сообща́ть/сообщи́тьадресны әйтү — сообщи́ть а́дрес
сәлам әйтү — передава́ть приве́т
4) веле́ть, попроси́тькилергә әйтү — веле́ть прийти́
5) называ́ть, именова́тьүз исемеңне әйтү — называ́ть своё и́мя
моңа ничек дип әйтәләр? — как э́то называ́ется?
6) произноси́ть, чита́ть, деклами́роватьтост әйтү — произнести́ тост
7) выгова́ривать, произноси́ть, артикули́ровать"р" авазын әйтә алмау — тру́дно произноси́ть звук "р"
8) подска́зывать/подсказа́ть, предска́зывать/предсказа́ть ( о предчувствии)ниндидер сәер сизенү миңа әйтә килде — како́е-то стра́нное предчу́вствие говори́ло мне
ана йөрәге аңа әйтте — се́рдце ма́тери подсказа́ло ей
9) исполня́ть, воспроизводи́тьтакмак әйтү — исполня́ть часту́шки
10) говори́ть, свиде́тельствовать (о чём-л.); ука́зывать (на что-л.)фактлар сезнең файдага әйтмиләр — фа́кты говоря́т не в ва́шу по́льзу
11) гласи́ть ( о чём)закон әйтә — зако́н гласи́т
12) звать, приглаша́тькунакка әйтү — звать (приглаша́ть) в го́сти
туйга әйтү — приглаша́ть на сва́дьбу
әйткән җирдән калма - чакырмаган җиргә барма — (посл.) от приглаше́ния не отка́зывайся, незва́ным не явля́йся
13) в сочет. с вспом. гл. дип в ф. 3 л.; мн. әйтәләр говоря́т, толку́ют (что-л.)аны яңа эшкә күчкән дип әйтәләр — говоря́т, что он перешёл на но́вую рабо́ту
14) разг.; перен.; в сочет. с гл. на -рга/-ргә хоте́ть, жела́ть; пыта́тьсякайтырга әйтә — хо́чет идти́ (пое́хать) домо́й
бала аягына басарга әйтә — ребёнок пыта́ется вста́ть на́ ноги
15) в знач. мод. сл. әйтәм то́-тосм. тж. әйтәм аныәйтәм, әнисенең кәефе яхшы — то́-то, у ма́тери хоро́шее настрое́ние
•- әйтәм аны
- әйтәм җирле
- әйткән сүз
- әйтә алу
- әйтә салу
- әйтеп бетермәү
- әйтеп бетерү
- әйтеп бирү
- әйтеп җибәрү
- әйтеп калдыру
- әйтеп кую
- әйтеп тору
- әйтеп чыгу
- әйтеп яздыру••әйтеп бетергесез (биргесез) — невырази́мый, неизъясни́мый
әйтеп салу (ташлау) — сболтну́ть, проговори́ться
әйтергә генә ансат — легко́ сказа́ть
әйтергә тел бармый — язык не повора́чивается сказа́ть
әйтергә түгел — ни в ска́зке сказа́ть, ни перо́м описа́ть
әйтерең бармы — и не говори́ ( о полном согласии)
әйтерлек нәрсәсе юк — ничего́ осо́бенного
әйткән - беткән! — и никаки́х гвозде́й!
әйткәндәй булмасын — чего́ до́брого
әйтмә (дә) инде! — что и говори́ть!
әйтәсе дә (әйтеп торасы да) юк — не́чего и говори́ть
әйттем исә кайттым — беру́ (свои́) слова́ наза́д
әйттең (бер) сүз — ска́жешь то́же; ну, (ты) и загну́л!
-
17 кую
перех.1) класть, ста́вить, поста́вить; класть, положи́ть (куда, как)бастырып кую — ста́вить стоймя́
яткырып кую — класть горизонта́льно
аркылы кую — класть, положи́ть поперёк
урынына кую — ста́вить, класть на (своё) ме́сто
кулын күкрәгенә куеп — положа́ ру́ку на грудь (на се́рдце)
чәйнекне плитәгә кую — ста́вить ча́йник на плиту́
китапны өстәлгә кую — положи́ть кни́гу на стол
2) помеща́ть/помести́ть; ста́вить, поста́вить || помеще́ние ( куда)арбаны лапаска кую — ста́вить теле́гу под наве́с
3) размеща́ть/размести́ть || размеще́ниепулемётларны флангларга кую — размеща́ть пулемёты по фла́нгам
4) дева́ть/деть ( в вопросах)кая куйдың? — куда́ дел (подева́л)?
5) приставля́ть/приста́вить, приложи́ть ( телефонную трубку к уху)6) возложи́ть || возложе́ниепьедесталга чәчәкләр кую — возложи́ть цветы́ на пьедеста́л
7) вставля́ть/вста́вить || вста́вка (стекло в раму; искусственные зубы и т. п.); влага́ть/вложи́ть || вложе́ние8) прила́живать/прила́дить || прила́живание; приде́лывать/приде́лать || приде́лывание; прикрепля́ть/прикрепи́ть || прикрепле́ниеишеккә эчке йозак кую — приде́лать к две́ри вну́тренний замо́к
чиләккә тотка кую — прикрепи́ть к ведру́ ду́жку
9) подкла́дывать/подложи́ть || подкла́дывание (опоры, подушки)10) ста́вить/поста́витьа) копну́, скирду́; дом, ба́шню, ста́туюб) карау́л, часово́гов) (... итеп кую) кем-ли́бо (начальником, директором, заведующим)г) те́сто на броже́ние; котёл на ого́ньд) конце́рт, пье́су, реко́рд, мате) по́дпись; печа́ть, штампж) то́чку, запяту́ю; отме́ткуз) оце́нкии) вопро́с, пробле́мук) усло́вие; цельл) поря́док, режи́мм) на́ кон, на пари́н) на рассмотре́ние, обсужде́ние, голосова́ние11) ( нәрсәгә кую) оставля́ть/оста́вить, ста́вить || оставле́ние (под воздействием чего-л.)агымга кую — пусти́ть на самотёк, пусти́ть по тече́нию ( плот)
утка кую — ста́вить на ого́нь
җилгә кую — прове́трить
12) выставля́ть/вы́ставить || выставле́ние на...сатуга кую — вы́ставить на прода́жу
13) в разн. знач. прикла́дывать/приложи́ть || приложе́ниегамәлгә (эшкә) кую — заде́йствовать; приложи́ть к де́лу (де́йствию)
белем һәм көч куеп — приложи́в зна́ния и си́лы
14) разг. определя́ть, назнача́ть || определе́ние, назначе́ние ( в определённом размере)хакын илле сум кую — определи́ть це́ну в пятьдеся́т рубле́й
15) почита́ть/поче́сть, засчита́ть, счесть за...үзен зурга кую — стро́ить из себя́ ши́шку
16) см. кушу IIIисем кую — нарече́ние и́менем
17)а) оставля́ть/оста́вить; прекраща́ть/прекрати́ть (какое-л. дело, привычку, занятие и т. п.)куегызчы әле шуны — да оста́вьте же э́то
мин моны болай гына куймам — я э́то так про́сто не оста́влю
б) броса́ть/бро́ситькуйсаңчы шул гадәтеңне — брось, пожа́луйста, э́ту свою́ ( нехорошую) привы́чку
19) вспом. гл.а)бәйләп кую — ( крепко) привяза́ть (к чему-л., чем-л.)
борып кую — закрути́ть
каплап кую — накры́ть, закры́ть ( крышкой)
б)хисаплап кую — (зара́нее) подсчита́ть
әйтеп кую — заблаговре́менно предостерега́ть, предупрежда́ть;
в)мәче майны ашап куйган — ко́шка ( воровски) съе́ла ма́сло
г)кычкырып кую — вскри́кнуть
сикереп кую — подпры́гнуть
20) вспом. гл.ясаган да куйган — взял и сде́лал; вот так и сде́лал; сде́лал и был тако́в
шулай дип уйлады да куйды — реши́л что так, и бо́льше к э́тому вопро́су не возвраща́лся
әйтеп тә куйды — уже́ и вы́сказал; сра́зу и вы́сказался ( недолго думая)
•- куеп китү
- куеп тору
- куеп чыгу••(дип) куйыйк, ди — поло́жим, что; усло́вимся, что; пусть (дано́)
- куй инде -
18 күз
сущ.1) глаз, о́ко уст. и поэт.матур зәңгәр күзләр — краси́вые голубы́е глаза́
кылый күз — раско́сые глаза́
күзләр яшьләнү — появле́ние слёз на глаза́х
күз авырулары — глазны́е боле́зни
күз даруы — глазны́е ка́пли
күз клиникасы — глазна́я кли́ника
күз - күңелнең көзгесе — (погов.) глаза́ - зе́ркало души́
күз күрә дә, буй җитми — (посл.) ви́дит о́ко, да зуб неймёт
ышанма күзеңә, ышан сүземә — (погов.) не верь (свои́м) глаза́м, верь (мои́м) слова́м
күзләр матурны, иреннәр татлыны ярата — (посл.) глаза́ лю́бят краси́вое, уста́ - сла́дкое
2) зре́ние, глаз || зри́тельныйүткен күз — о́стрый (намётанный) глаз
тәҗрибәле күз — о́пытный глаз
күз күреме — по́ле зре́ния, кругозо́р
күздән югалу — исче́знуть из по́ля зре́ния
күз алдану — обма́н зре́ния, опти́ческий обма́н
күз хәтере — зри́тельная па́мять
3) взгляд, взоркүз йөртеп чыгу — обвести́ взгля́дом, оки́нуть взо́ром
күзләр белән озатып калу — провожа́ть взгля́дом
күзләрне еракка төбәү — устреми́ть взо́ры вдаль
4) перен.; разг. глаз (надзор, просмотр)балаларга ана күзе кирәк — де́тям ну́жен матери́нский глаз
монда җаваплы кеше күзе җитми — здесь не хвата́ет глаз отве́тственного лица́
һәр җирдә аның үз күзе — везде́ у него́ свой глаз
5) ушко́ ( иголки)йозак күзе — ушко́ замка́
6) дыра́, отве́рстие, проу́шинабалта күзе — проу́шина топора́
7) глазо́к ( двери)8) разг. звено́, глазо́к (окна, рамы)9) пе́тля́ ( на вязальных изделиях)күз төшерү — спусти́ть пе́тлю
10) яче́йка, ячея́җәтмә күзенә эләккән балык — ры́ба, застря́вшая в яче́йках се́ти
кәрәз күзе — со́товая ячея́
11) бот. глазо́к (у картофеля, деревьев, растений)12) перен. я́мка ( в каше для масла)13) ме́лкая полынья́ ( на поверхности льда)14) в притяж. ф. обозначает место, подвергающееся сильному воздействию солнца, ветра и т. п., или середину, центр чего-л.җил күзенә утыру — сесть в са́мое ве́треное ме́сто
күлләвекнең күзенә басу — наступи́ть в са́мую середи́ну лу́жи
15) по́ры (у сыра, хлеба); см. тж. күзәнәк 5)17) в знач. нареч.; в исх. п.; разг. күзеннән до краёв, до́верху ( о жидкости в сосуде); см. тж. мөлдерәмә18) в знач. нареч.; в направит. п.; разг. күзгә на вид, со стороны́күзгә бик таза — на вид о́чень здоро́вый
халык күзендә — в глаза́х люде́й, пе́ред наро́дом
•- күз агу- күз агы
- күз алмасы
- күз бәйләш
- күз врачы
- күз кабагы
- күз карасы
- күз карашы
- күз койрыгы
- күз күрмәү
- күз күрмәс булу
- күз кысу
- күз мускулы
- күз нуры
- күз талдыру
- күз талу
- күз тәбә
- күз томалану
- күз төбе
- күз үләне
- күз уты
- күз чокыры
- күз чыгару
- күз ясмыгы
- күз ялтыравыгы
- күз яше
- күз яше юлы
- күз яшь бизләре
- күзгә ак төшү
- күзгә күренми торган
- күзгә күренмәслек
- күзе китү
- күзеннән итү
- күзләр йомылу••күз агы белән карау — посмотре́ть зло́бно, вражде́бно
күз агы кебек саклау — бере́чь как зени́цу о́ка
күз алакаю — см. күз алару 1)
күз аларту — прост. стро́ить гла́зки (кому-л.)
күз алды (аллары) караңгылану (томалану, чуарлану) — помути́ться в глаза́х (от волнения, бессилия и т. п.)
күз алдына килү (килеп басу) — ожива́ть (ожи́ть, встава́ть/встать) пе́ред глаза́ми; предста́ть пе́ред глаза́ми
күз алдына китерү (китереп бастыру) — предста́вить, вообрази́ть
күз алдында чуалу — верте́ться на глаза́х (пе́ред глаза́ми); лезть в (на) глаза́
күз алдыннан уздыру (кичерү) — предста́вить мы́сленно
күз алдыннан узу (кичү) — промелькну́ть пе́ред глаза́ми
күз алмашу (алышу) — обменя́ться взгля́дами
күз артында — за глаза́, загла́зно
күзе астында — под (чьим-л.) наблюде́нием (контро́лем); в прису́тствии (кого-л.)
күз атып йөрү — быть влюблённым (в кого-л.)
күз ачарлык түгел — см. күз ачкысыз
күз ачып күз йомганчы — не успе́ть гла́зом моргну́ть; в мгнове́ние о́ка; вмиг
күз(ләр) әлҗе-мөлҗе килү — в глаза́х потемне́ло (помути́лось), в глаза́х ряби́т
күз әшнәлеге (танышлыгы) — случа́йное знако́мство, ша́почное знако́мство
күз бәйләнү — смерка́ться, темне́ть
күз бәйләү — см. күз буу
күз(ләр) белән ашау — есть (поеда́ть, пожира́ть) глаза́ми
күз белән сөзү — впе́риться
күз(не) бетерү (бетәштерү) — ослабля́ть/осла́бить зре́ние, по́ртить, испо́ртить зре́ние
күз буяу — втира́ть/втере́ть очки́; пуска́ть/пусти́ть пыль в глаза́; зама́зать глаза́ (кому-л.) прост.
күз буяучылык — очковтира́тельство
күз дә йоммау — и глаз не сомкну́ть
күз дә йоммыйча — и гла́зом не моргну́в
күз дә каш урынына күрү — леле́ять, оберега́ть
күз(ләр) дүрт булу — широко́ раскры́ть глаза́, вы́таращить, вы́лупить глаза́ (от удивления, изумления или страха)
күз җиткән кадәр — наско́лько хвата́ет глаз; куда́ достига́ет взгляд
күз җитмәгән — далёкий, незнако́мый, неизве́стный (о землях, крае, стране)
күз җитмәслек — необозри́мый, неогля́дный
күз иләге аша үткәрү — прочита́ть внима́тельно, крити́чески (книгу, рукопись, статью и т. п.)
күз (дә) иярмәү — де́лать (что-л.) ло́вко, прово́рно (букв. гла́зом не уследи́ть; глаза́ не поспева́ют за чем-л.); спо́риться в рука́х (у кого-л.), скор на́ руку
күз иярмәс(лек) тизлек белән — молниено́сно, мгнове́нно; с молниено́сной быстрото́й
күз йомдыру — обмишу́лить
күз йомып алу — вздремну́ть, прикорну́ть
күз йомып йөрү (тору) — смотре́ть сквозь па́льцы (до поры до времени)
күз йомып калу — проморга́ть, прозева́ть
күз йомып та табу — находи́ть (найти́) с закры́тыми глаза́ми (т. е. хорошо знать местонахождение кого, чего-л.)
күз йөгертү (йөгертеп чыгу) — просмотре́ть бе́гло (пове́рхностно), пробежа́ть глаза́ми
күз (кабагы) тарту — подёргивание ве́ка (по суеверию: к радости или к неприятности)
күз камашу — см. күз чагылу
күз карасы кебек асрау — бере́чь, леле́ять, носи́ть на рука́х (кого-л.)
күз карасы кебек (күз карасыдай) саклау — бере́чь (храни́ть) как зени́цу о́ка; бере́чь пу́ще гла́за (кого-л., что-л.); леле́ять, пе́стовать (кого-л.)
күз карашка — на вид, вне́шне
күз качыру — скрыва́ться, не пока́зываться
күз күргән якка — куда́ глаза́ глядя́т; на все четы́ре сто́роны
күз күреме җирдә, күз күремендә — ско́лько досту́пно гла́зу
күз күреме җиткән кадәр — в преде́лах обозрева́емости (досяга́емости)
күз күреме җитмәслек — необозри́мый, необъя́тный
күз күрер (әле) — ви́дно бу́дет, посмо́трим
күз күрмәгән — незнако́мый, неизве́стный
күз күрмәгән, колак ишетмәгән — неви́данный, неслы́ханный (доселе)
күз күрмәс, колак ишетмәслек (җир) — далёкий, да́льний ( край)
күз кысышу — переми́гиваться, подмигну́ть друг дру́гу
күз(ләр) мәңгегә йомылу — засну́ть (усну́ть) ве́чным (моги́льным, после́дним) сном
күз нуры түгү — о напряжённой работе, связанной со зрением
күз очы белән, күз очтан — см. күз кырые белән генә
күз салгалау — посма́тривать, погля́дывать
күз сирпү (сирпеп алу) — метну́ть взгляд (из-под брове́й); бро́сить бы́стрый взгляд
күз суын түгү — см. күз яше түгү
күз(ләр) сүнү — поту́хнуть, потускне́ть, поблёкнуть ( о глазах)
күз терәге — опо́ра, наде́жда (чья-л.) (единственный человек, на которого вся надежда)
күз терәп — с наде́ждой
күз тимәсен (тия күрмәсен) — как бы не сгла́зить
күз томалау — надева́ть шо́ры на глаза́; отводи́ть глаз
күз төшерү — броса́ть (бро́сить, кида́ть/ки́нуть) взгляд (на кого, что-л.)
күз тышта калу — (букв. оста́вить глаза́ на у́лице) не ви́деть помеще́ние пока́ глаза́ не привы́кнут
күз уйнату — стро́ить гла́зки
күз уңында тоту — см. күздә тоту 1)
күз үлчәме (үлчәве) — глазоме́р
күз җиткән кадәр — наско́лько хвата́ет глаз; куда́ достига́ет взгляд; күз җитмәслек необозри́мый, неогля́дный
күз чамасы белән — на глазо́к, на глазоме́р
күз(ләр) чекерәю — см. күз акаю
күз(ләр) чуарлана — в глаза́х ряби́т
күз чыга язу — прогляде́ть (просмотре́ть) все глаза́
күз чыгу — осле́пнуть, лиши́ться глаз
күз яздырып — скры́тно; та́йно
күз яктысында — пока́ ви́дно, пока́ не стемне́ло; за́светло
күз яше (яшьләре) белән — в слеза́х (просить, умолять)
күз яше (яшьләре) төшәчәк (тотачак) — отолью́тся (чьи-л.) слёзы (слёзки) (кому-л.)
күз яше кою — утопа́ть в слеза́х
күз яшенә буылу (тыгылу, төелү) — глота́ть слёзы
күз яшьләренә ирек бирү — дать во́лю слеза́м, лить слёзы в три ручья́
күзгә алырлык — заслу́живающий внима́ния
күзгә бәрелү (ташлану) — броса́ться (кида́ться) в глаза́
күзгә бәреп (бәрелеп) тору — бить в глаза́, ре́зать глаза́ (глаз)
күзгә ике булып күренү — двои́ться в глаза́х
күзгә йокы кермәү — не сомкну́ть глаз
күзгә карап көлү — смея́ться в глаза́ (издеваться, оскорблять)
күзгә карап җан сату — врать как си́вый ме́рин
күзгә керерлек (керердәй) булып — при́стально (смотреть на кого-л.)
күзгә кереп бару (керергә тору, керәм дип тору) — лезть на глаза́ (привлекать к себе чьё-л. внимание)
күзгә керү — лезть в глаза́ ( стараться быть замеченным)
күзгә көл сибү — пуска́ть/пусти́ть (кому-л.) пыль в глаза́
күзгә көя булу — см. күз көеге булу
күзгә күзне куеп — с гла́зу на глаз
күзгә күренеп — (пря́мо) на глаза́х, заме́тным о́бразом
күзгә күренеп калу (китү) — показа́ться (появи́ться) в по́ле зре́ния; промелькну́ть
күзгә (дә) күренмәү — не пока́зываться на глаза́; не пока́зывать и но́са
күзгә терәү (сугу) — одура́чить, оста́вить в тру́дном положе́нии
күзгә төртелү (бәрелү, бәрелеп тору) — броса́ться в глаза́; коло́ть глаза́, мозо́лить глаза́
күзгә төтен җибәрү — пусти́ть в глаза́ пыль (дым)
күзгә төшкән чүп (ак) кебек — как бельмо́ на глазу́
күзгә эләрлек — досто́йный внима́ния
күзгә яшь тыгылу — слёзы подступи́ли к го́рлу
күздә тотылу — име́ться в виду́
күздә ут уйнау (кабыну, яну), күзләре ут уйнау — глаза́ разгоре́лись; глаза́ искря́тся
күздә чүп булып тору — мозо́лить глаза́ (кому-л.) прост.
күздән очкыннар чәчү — сверка́ть/сверкну́ть (мета́ть мо́лнии) глаза́ми (на кого-л.)
күздән пәрдә ачылган кебек булу — сло́вно (то́чно) пелена́ с глаз спа́ла
күздән югалту — потеря́ть из ви́ду
күздән югалу (юк булу) — уйти́ (вы́пасть, исче́знуть) из по́ля зре́ния
күзе атылып чыгарга тора — глаза́ на лоб вы́лезли, глаза́ вы́лезли из орби́т
күз(ләр)е дә йөз(ләр)е — на глаза́х; см. тж. күз алды
күзе очлы — ос́трый на глаз (глаза́)
күз(ләре)е тоз булу — ждать не дожда́ться, прогляде́ть (вы́смотреть) все глаза́
күзе туймас (кеше) — ненасы́тный, жа́дный, а́лчный (человек)
күзе тую — насы́титься (чем-л.); удовлетвори́ться
күзе чыккан — быва́лый, о́пытный (в каком-л. деле); вида́вший ви́ды
күзләре чыксын! — чтоб его́ глаза́ ло́пнули! чтоб ему́ бы́ло пу́сто!
күз(ләр)е әйтеп тора — по глаза́м ви́дно
күзе җете — хорошо́ ви́дит, зре́ние хоро́шее
күз(ләр)ем күрмәсен иде — глаза́ бы мои́ не ви́дели (не гляде́ли)
күзем (чәчрәп) чыксын! — пусть глаза́ мои́ ло́пнут!
күземнән югал — прост. с глаз доло́й
күземә күренмә(гез) — вон отсю́да, с глаз доло́й
күзен алу — отвести́ взгляд, пря́тать глаза́
күз(ләр)ен зур итеп ачу — де́лать больши́е (кру́глые) глаза́, смотре́ть больши́ми глаза́ми (на кого, что-л.)
күз(ләр)ен йомдыру — закры́ть глаза́ ( умирающему)
күз(ләр)ен мөлдерәтеп (тутырып) карау — смотре́ть сквозь слёзы (печа́льно)
күз(ләр)ен сөзеп карау — смотре́ть, посмотре́ть исподло́бья
күзен томалау — закры́ть глаза́ (кому-л.)
күзен чыгарганчы (әйтү) — сказа́ть пря́мо в глаза́; ре́зать пра́вду-ма́тку в глаза́
күзен чыгару — вы́колоть глаз, вы́бить глаз, ослепи́ть
күзеннән агыза да тора — глаза́ на мо́кром ме́сте; глаза́ не просыха́ют
күзеннән ут уйнату (чәчү) — пронзи́ть жгу́чим взгля́дом
күзенә басу — угада́ть то́чно
күз(ләр)енә йотылу (текәлү) — при́стально смотре́ть в глаза́ (кому-л.); впе́риться глаза́ми
күзенә каратып тоту — приворожи́ть
күзенә керергә тырышу — добива́ться расположе́ния (кого-л.); стреми́ться понра́виться (кому-л.); лезть на глаза́ (кому-л.)
күзең чыкканмы (әллә)! — прост. осле́п, что ли!
күзләр мәңгегә (мәңгелеккә) йомылу — засну́ть (усну́ть) ве́чным (моги́льным, после́дним) сном
күз(не) алмау — не своди́ть (спуска́ть) глаз
күз(ләр)не ачык тоту, күзне ачып йөрү — быть осторо́жным (осмотри́тельным), внима́тельным; гляде́ть в о́ба
күз(ләр)не гарешкә терәп — упова́я на бо́га
күзне йомып — с закры́тыми глаза́ми; не размышля́я, недо́лго ду́мая
күз(не) йөртү (йөгертү) — оки́нуть взгля́дом, пробежа́ть глаза́ми
күз(ләр)не кан басу (кан алу) — налива́ться кро́вью ( о глазах); рассвирепе́ть
күз(ләр)не кая яшерергә белмәү — не знать, куда́ глаза́ дева́ть/деть
күзне күзгә текәп (төбәп, терәп) — впе́рившись глаза́ми друг в дру́га (разговаривать, стоять и т. п.)
күз(ләр)не чагырайту — вы́таращить глаза́
күз(ләр)не челәйтү (челәйтеп карау) — смотре́ть (наблюда́ть, глазе́ть прост.) вы́таращенными глаза́ми (вы́таращив глаза́)
күз(ләр)не челт-челт йому — хло́пать глаза́ми
күз(ләр)не шар итеп ачу — вы́таращить (вы́пучить) глаза́ (от удивления, изумления или испуга)
- күз акаю- күз алару
- күз алды
- күз алдында
- күз алдыннан китмәү
- күз аллары караңгылану
- күз ату
- күз ачкысыз
- күз ачтырмау
- күз дә ачтырмау
- күз ачылу
- күз бетү
- күз бетәшү
- күз буу
- күз буучы
- күз йому
- күз калмау
- күз көеге
- күз көеге булу
- күз күгәрү
- күзләр күгәрү
- күз күргән
- күз кызу
- күз кырые белән генә
- күз кырые белән карау
- күз кырые белән генә карау
- күз чите белән карау
- күз койрыгы белән карау
- күз маңгайга менү
- күзләр маңгайга менү
- күз нурым
- күз өстендә каш кебек
- күз өстендәге каштай
- күз салу
- күз ташлау
- күз тию
- күз тидерү
- күз тигезү
- күз тону
- күзләр тону
- күз тоткан
- күз тотып йөргән
- күз төшү
- күзләр уйнау
- күз ут булу
- күзләр ут булу
- күз үлчәме белән
- күз үлчәве белән
- күз җитү
- күз чагылу
- күзләр чагылу
- күз шар булу
- күзләр шар булу
- күзләр шардай булу
- күзләр шарланып китү
- күз эленү
- күз явын алу
- күз явын алып тору
- күз явын алырлык
- күз яше түгү
- күзгә ак-кара күренмәү
- күзгә карап
- күзгә күренү
- күзгә ташлану
- күзгә төрткесез караңгы
- күзгә чалыну
- күздә тоту
- күздән калу
- күздән кичерү
- күздән уздыру
- күздән үткәрү
- күздән төшерү
- күздән төшү
- күздән утлар күренү
- күзгә утлар күренү
- күздән ычкындырмау
- күздән югалтмау
- күздән яздырмау
- күздән язу
- күзе ачылмаган
- күзе ачык
- күзе тону
- күзләре тону
- күзе яшьле
- күзләре яшьле
- күзен бәйләү
- күзләрен бәйләү
- күзен тозландырып
- күзләрен тозландырып
- күзне тозландыру
- күзенең агын әйләндереп карау
- күзең тишелеп чыккыры
- күзне камаштыру
- күзләрне камаштыру
- күзне кыздыру
- күзне кызыктыру
- күзләрне кыздыру
- күзләрне кызыктыру
- күзне текәү
- күзне төбәү
- күзне уйнату
- күзләрне уйнату
- күзне чагылдыру
- күзләрне чагылдыру
- күзне чагылдырырлык
- күзләрне чагылдырырлык
- күз тоту
- күзгә бәреп әйтү
- күзгә төртеп әйтү -
19 чатлатып
нареч.; разг.твёрдо, вня́тно, я́сно, убеди́тельно, не боя́сь (говорить, сказать)чатлатып әйтеп бирү (әйтеп салу) — вы́ложить всю пра́вду; сказа́ть пря́мо; сказа́ть без ута́йки
-
20 аны-моны
мест. указ.-собир.1) то и (да) сё; то, сё, одно́, друго́е; то одно́ (э́то), то друго́е; то да э́тоаны-моны искә алып утыру — вспомина́ть то, сё (то да э́то; то одно́, то друго́е)
аны-моны сөйләшеп бару — говори́ть доро́гой (по доро́ге) о том (да) о сём; говори́ть по пути́ то об одно́м, то о друго́м
2) кого́-л. (встретить, напугать, уговорить, заменить); что́-л. (увидеть, понять, сообразить)мин аны-моны әйтеп өлгергәнче, син чыгып йөгердең инде — пока́ я успе́л сказа́ть что́-либо, ты уже́ вы́бежал
3) кого́ попа́ло (придётся)кунакка аны-моны чакырмый ул — он не пригласи́т в го́сти кого́ попа́ло
авыру кеше аны-моны ашый алмый — больно́й челове́к не мо́жет пита́ться чем попа́ло
4) что́-нибудь (тако́е)аны-моны сизсәләр... — е́сли они́ почу́вствуют что́-нибудь... (тако́е)
5) при отриц.ничего́ (тако́го); ничего́ осо́бенного (осо́бого) (не замечать, не слышать, не чувствовать); ни о чём тако́мбер дә аны-моны әйтмәделәр — ничего́ (тако́го, осо́бого, осо́бенного) они́ не сказа́ли; ни о чём тако́м не́ было ска́зано
аны-моны сизмәдем — ничего́ (тако́го, осо́бенного, осо́бого) я не заме́тил
См. также в других словарях:
бөртек — 1. Вак вак кисәкчекләрдән тор. чәчелүчән нәрсәнең бер кисәкчеге. Үтә нечкә һәм озын кисәкчекләрдән торган нәрсәнең бер кисәкчеге йон бөртеге. Вак тамчыларның берсе чык бөртеге 2. Игелә торган һ. б. үсемлек орлыгының бер данәсе. җый. Бөртекле… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
васыять — 1. Берәүнең үлү алдыннан әйтеп калдырган теләге, үтенече 2. Үз юлын дәвам иттерүчеләргә әйтеп калдырылган теләк, киңәш, күрсәтмә. ВАСЫЯТЬ ИТҮ (КЫЛУ) – Нәрсәне дә булса үз үлеменнән соң мирас итеп тапшыру турында күрсәтмә бирү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
өшкерү — 1. Хорафат карашлар буенча: сихри көчкә ия булган сүзләр әйтеп һәм төкереп, авыруны дәвалаганда куллану өчен берәр нәрсәне шифалы итү. Авыруны сихри көчкә ия булган сүзләр әйтеп һәм төкереп дәвалау 2. күч. гади. Арт сабагын укыту … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сөйләү — (СӨЙЛӘТҮ) – 1. Телдән файдалану; фикереңне тел белән әйтеп бирә алу. Берәр турыда сүз алып бару, хәбәр итү, әйтеп бирү. Җыелышта һ. б. ш. урында чыгыш ясау нотык сөйләү. Яттан уку. Берәр башка телне белү русча сөйли белү 2. күч. Чагылдыру, аңлату … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тагы — рәв. 1. Кабаттан, яңадан кабатланып. Тиңдәш кисәкләр янында бер бер артлы кабатланып килә торган эш яки хәрәкәтне белдерә 2. Өстәп 3. Өстәвенә, җитмәсә (алдарак әйтелгән хәл яки сыйфатлар өстенә) 4. Әйтелгән сүзгә (фикергә) шелтәләү, ачулану,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тагын — рәв. 1. Кабаттан, яңадан кабатланып. Тиңдәш кисәкләр янында бер бер артлы кабатланып килә торган эш яки хәрәкәтне белдерә 2. Өстәп 3. Өстәвенә, җитмәсә (алдарак әйтелгән хәл яки сыйфатлар өстенә) 4. Әйтелгән сүзгә (фикергә) шелтәләү, ачулану,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәлкыйнь — иск. кит. 1. Бер фикерне, сүзне кемгә дә булса әйтеп торып, төшендереп күңеленә салу, инандыру. Берәр нәрсәне әйтеп тору 2. Мәетне күмеп, озатучылар киткәч, руханиның кабер кырыенда мәрхүмнең исенә төшереп иман укуы, өйрәтеп торуы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
астрология — Йолдызларның торышына карап кеше язмышын әйтеп була дип раслаучы ялган өйрәтмә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
атау — I. ф. 1. Кемгә яки нәрсәгә исем кушу, атама бирү. Кем яки нәрсә дип исемләү, йөртү 2. рәв. АТАП – Нәр. б. берәр кешегә аерым билгеләп, багышлап, хаслап. Багышлап, төбәп. Адреслап. Исемен әйтеп. АТАУ КИЛЕШЕ – иск. Баш килеш. II. АТАУ – иск. Утрау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әзерләү — 1. Нәр. б. файдаланырлык, әзер хәлгә китерү. Берәр очракка багышлап, берәр нәрсә хәстәрләү. Берәр нәрсәне кирәк кадәр күләмдә җайлап, барлап, табып, тутырып кую 2. Нәр. б. үтәү өстендә эшләү, нәр. б. эшкәртү дәрес әзерләргә утырды 3. Ясау дару ә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әйтешү — 1. Бер беренә әйтү; берничә сүз әйтеп алу 2. Күмәк уеннарда, мәҗлесләрдә һ. б. ярыш төсендә кара каршы җырлар җырлау, табышмак һ. б. әйтү такмак әйтешү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
